Şanlıurfa’da “Somut Olmayan Kültürel Miras Türkiye Envanteri"nin  çıkarılması konusunda toplantı yapıldı.

 “Somut Olmayan Kültürel Miras Türkiye Envanteri"nin çıkarılması konusunda toplantısı 13-15 Haziran 2010 tarihleri arsında GAP bölgesinden 9 ilin Kültür Müdürlüğü yetkililerinin katılımı Şanlıurfa’daki El-Ruha Otelinde ile yapıldı.

Kültür ve Turizm Bakanlığı Araştırma ve Eğitim Genel Müdürlüğü tarafından programlanan Türkiye Genelinde Somut Olmayan Kültürel Mirasın araştırılması, derlenmesi, tespiti ve değerlendirilmesi "Yaşayan İnsan Hazineleri Türkiye Ulusal

Envanteri"nin ve "Somut Olmayan Kültürel Miras Türkiye Envanteri"nin çıkarılması toplantısı yapıldı.

Açılışa, Araştırma ve Eğitim Genel Müdürü Mahmut Evkuran, Ege Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsünden Prof. Dr. Metin Ekici, Dicle Üniversitesi öğretim üyelerinden sosyolog Doç. Dr. Mazhar Bağlı, Şanlıurfa Belediye Başkan Yardımcıları Fevzi Yücetepe ve Habip Aslan, Şanlıurfa Emniyet Müdürü  Sabri Durmuşlar, Şanlıurfa İl Kültür Müdürü Selami Yıldız, Şanlıurfa Vakıflar Bölge Müdürü Müslüm Tüysüz, Folklor Araştırmacısı-Yazar Abuzer Akbıyık ve birçok akademisyen, araştırmacı-yazar, Gaziantep, Kilis, Adıyaman, Şanlıurfa, Mardin, Diyarbakır, Siirt, Şırnak, Batman’da hizmet veren bürokratlar ve Sivil Toplum Kuruluşlarının temsilcileri katıldı.

Araştırma ve Eğitim Genel Müdürü Mahmut Evkuran, bu toplantının ülke değerlerinin gün yüzüne çıkarılması açısından büyük önem taşıdığını söyledi.

Evkuran, bu çalışmalar neticesinde, "Yaşayan İnsan Hazineleri  Türkiye Ulusal Envanteri"nin ve "Somut Olmayan Kültürel Miras Türkiye Envanteri"nin çıkarılacağını ve ülke değerlerinin UNESCO'nun Korunması Gereken Dünya Kültür Mirası Programına sunularak uluslar arası bir kimlik kazanacağını ifade etti.

Toplantının birinci günü akşamı İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Kültür Bahçesinde

Ses Sanatçıları Arzu Temel, Mihriban Türkmen, Birsen Er, Suzan Güneş, Mustafa Sucu,
Halil  Sezgin, Halil Altıngöz Şanlıurfa Devlet Türk Halk Müziği Korosu Solo Konseri yapıldı. Diğer akşam ise Şanlıurfa Belediyesi Sıra Gecesi Grubu ve Tiyatro topluluğunun "Sıra Gecesi Geleneği Mizansenli ve Müzikli Gösterisi" yapıldı.

Somut Olmayan Kültürel Miras Nedir?

Birleşmiş Milletler Eğitim Bilim ve Kültür Örgütü olan UNESCO, 17 Ekim 2003 tarihli 32. Genel Konferansı’nda Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesini kabul etmiştir. Sözleşme’nin ikinci maddesi Somut Olmayan Kültürel Miras’ı şu şekilde tanımlamaktadır:

“Somut Olmayan Kültürel Miras”, toplulukların, grupların ve kimi durumlarda bireylerin, kültürel miraslarının bir parçası olarak tanımladıkları uygulamalar, temsiller, anlatımlar, bilgiler, beceriler ve bunlara ilişkin araçlar, gereçler ve kültürel mekanlar anlamına gelir. Kuşaktan kuşağa aktarılan bu somut olmayan miras, toplulukların ve grupların çevreleriyle, doğayla ve tarihleriyle etkileşimlerine bağlı olarak, sürekli biçimde yeniden yaratılır ve bu onlara kimlik ve devamlılık duygusu verir; böylece kültürel çeşitliliğe ve insan yaratıcılığına duyulan saygıya katkıda bulunur. İşbu Sözleşme bağlamında, sadece, uluslararası insan hakları belgeleri esaslarına uyan ve toplulukların, grupların ve bireylerin karşılıklı saygı gereklerine ve sürdürülebilir kalkınma ilkelerine uygun olan somut olmayan kültürel miraslar göz önüne tutulacaktır.

Sözleşmenin aynı maddesinin 2. fıkrası Somut Olmayan Kültürel Mirasın belirdiği alanları şu şekilde tanımlamaktadır:

Somut olmayan kültürel mirasın aktarılmasında taşıyıcı işlevi gören dille birlikte sözlü gelenekler ve anlatımlar;

Gösteri sanatları;

Toplumsal uygulamalar,  ritüeller ve şölenler;

Doğa ve evrenle ilgili uygulamalar;

El sanatları geleneği.

sözleşme, (Halk Müziği ve Oyunları, Geleneksel El Sanatları, Halk Edebiyatı vb) bu alanlarda beliren mirasın araştırılmasını, derlenmesini, arşiv ve dokümantasyon merkezlerinin oluşturulmasını, müzelerinin kurulmasını, öğretim kurumlarında ders olarak okutulmasını, kitle iletişim araçlarında olumlu kültür değerleri olarak yer verilmesini ve kuşaklar arasında ortaya çıkan kopuklukları giderecek tarzda etkin biçimde değerlendirilmesini, temel amaçlar ve eylem planları arasında görmektedir.

Sözleşmenin 13. maddesi, somut olmayan kültürel mirasın ulusal ölçekte korunmasına işaret ederken devlet içinde kurumlaşmaların özendirilmesini ve basın yayın organlarında somut olmayan kültürel mirasa belli bir kota ayrılmasını istemektedir. Sözleşmenin  14.maddesi, somut olmayan kültürel mirasın ilkokuldan başlayarak bütün eğitim kurumlarında ders olarak okutulmasını öngörmektedir.

Türkiye Büyük Millet Meclisinin 14.07.2004 tarihli 5225 sayılı  “Kültür Yatırımları ve Girişimlerini Teşvik Kanunu”, somut olmayan kültürel miras kavramını tanımlamakta, bu mirasın halkbiliminin inceleme alanını oluşturduğunu vurgulamakta ve kültür yatırımları alanındaki önceliğini ortaya koymaktadır.

Sözleşme, TBMM’nin 19.01.2006 tarihli oturumunda oy birliği ile kabul edilmiş ve Türkiye taraf olmuştur. “Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesinin Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun” (No: 5448) 21 Ocak 2006 tarih ve 26056 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Konuyla ilgili belgeler 23/03/2006 tarihinde UNESCO Genel Müdürlüğüne verilmiş ve böylece Türkiye’nin sözleşmeye taraf olma süreci tamamlanmıştır.

27-29 Haziran 2006 tarihlerinde Fransa’nın başkenti Paris’teki UNESCO Genel Müdürlüğünde toplanan Taraf Devletler Genel Kurulu’nda Türkiye, Sözleşmenin Yönetim Kurulu niteliğindeki Hükümetlerarası Komite’ye seçilmiştir. Türkiye, 2010 yılına kadar sürecek olan Komite üyeliğinde Milli Komisyonumuzun Yönetim Kurulu Üyesi ve Somut Olmayan Kültürel Miras Komitemizin Yürütücüsü Prof. Dr. Öcal Oğuz tarafından temsil edilmektedir.

Sözleşmeye 29 Mayıs 2007 tarihi itibariyle 78 ülke taraf olmuştur.