ŞANLIURFADA HOYRAT GELENEĞİ VE HOYRAT ÇEŞİTLERİ

            Uzun havalar belirli ezgi kalıplarıyla,birbirine bağlı nağmelerle söylenir. Uzun havanın bir çeşidi olan hoyrat Şanlıurfa'da makam geleneği içinde okunur. Okunan kırık havanın makamına göre arada aynı makamdan hoyrat okunur. Okuyan hoyratçı ustalığına ve ses genişline göre kendinden de bir şeyler katar.

Bazı hoyrat türlerinin arasında saz gezintileri vardır. Bazı hoyratlarda türkülerle bağlantılı olarak okunur.

Hoyrat okumak için gür, geniş ses aralığı ister. Ayrıca hoyratçının makamları çok iyi bilen usta kişi olması gerekir. Çoğu zaman hangi ustanın hangi makamda daha iyi okuduğu bilinir ve o makamda kendisine hoyrat okutturulur.

Şanlıurfa'daki hoyrat çeşitlerini ve okunduğu makam yerlerini büyük usta Tenekeci Mahmut Gözelgöz bize şöyle sıralamıştır.

1.Düz Urfa Hoyratı (Divan makamında okunur)

2.Tecnis (Kürdi makamının son katında okunur)

3.İsfihan (Hicaz makamının dördüncü katında okunur)

4.Mesnevi (Hicaz makamının üçüncü katında okunur)

5.Kalata (Hicaz makamının ikinci katında okunur)

6.Garip (Hicaz ayağında okunur)

7.Hüseyni (Garip Hicaz ayağında okunur)

8.İbrahimi (Uşşak makamı içinde İbrahimi gezinti arasında okunur)

9.Beşiri (İbrahimiden biraz daha diktir,İibrahimi makamı içinde okunur)

10.Aşırtmalı hoyrat (Beşiriden daha yüksek perdededir)

11.Acem hoyratı (Saba makamında okunur)

12.Acem dik hoyratı (Acemden bir ses daha diktir)

13.Kesik hoyrat (Rast makamında okunur)

14.Kesik kerem hoyratı (Garip hicaz makamında okunur)

15.Havar kardaş hoyratı (Muhayyer kürdi makamında okunur)

16.Yayla hoyratı (Uşşak makamında okunur)

17.Kılıçlı hoyratı (Rast makamına yakın, kılıçlı makamında okunur,bu makamın Urfa'ya ait olduğu bilinir)

18.Muhayyer hoyratı (Muhayyer makamında okunur, Urfa'da kürdi makamındadır)

19.Daği hoyratı (Uşşak makamında okunur)

20.Bahçacı hoyratı (Uşşak makamında okunur)

21.Daşçı hoyratı (Uşşak makamında okunur)

22.Kesik hoyratı (Mahur makamında okunur)

23.Irak (Segah makamının en son katında okunur)

24.Kürdi hoyrat (Kürdi makamında okunur)

25.Mahmudiye hoyratı (Saba makamının en son katında okunur)

26.Elezber hoyrat (Nevruz makamının dördüncü katında okunur)

27.Çargah hoyrat (İbrahimi makamı içinde okunur)

28.Nevruz hoyratı (Nevruz makamında okunur),

     Urfa'da Bilinen Ağıt Çeşitleri

             a.Abdo'nun ağıdı

             b.Nezif'in ağıdı

             c.Gelin ağıdı

             d.Eminem ağıdı

             e.Atıma verdiler ağıdı

             f.Ezogelin ağıdı