M.Ö. 1500 yıllarında Vaşşuganni adıyla Mitanni krallığının başkentliğini yaptı. Asurlular döneminde Riş 'Ayna olan adı Süryaniceye Reş Ayna olarak geçmiş, bundan da Arapça'ya Ra's el-Ayn (Kaynakbaşı) şeklinde yerleşmiştir. Şehrin adı Roma ve Bizans kaynakların da Resaina ve Resain
formlarında kullanılmıştır. 383 yılında Bizans imparatoru I.Theodosius tarafından bir takım imtiyazlarla birlikte Theodosiopolis ismini de almıştır. Araplar ise şehre 'Ayn el-Varda ve Funduk el-Ra's isimlerini vermişlerdir. 639 yılında Şam ordusu komutanı İyâd b. Ganem tarafından Urfa ve Harran'dan sonra ele geçirilmiştir. Bizans imparatoru I. Ioannes Çimişkes 959 yılında Diyarbakır ve Nusaybin'i ele geçirdikten sonra Ceylanpınar'ı da yağma ve tahrib etmiştir. Şehir, Suriye seferine giden Timur'un da Ocak 1394 yılında ikinci kez yağma ve tahribine maruz kalmıştır. 1921 yılında Türkiye-Suriye sınırı çiziminden sonra ülkemizde kalan kısmına Ceylanlarının çokluğundan dolayı şimdiki adı verilmiş ve 1981 yılında da ilçe yapılmıştır.İl merkezine 141 km uzaklıktadır. 32 köyü vardır. 2000 yılı Genel Nüfus Sayımına göre nüfusu 69 bin 774' tür. ( İlçe merkezi : 45 bin 641, Köy Nüfusu : 24 bin 133 )
CEYLANPINAR TARIM İŞLETMESİ:
44URULUŞ AMACI VE TARİHÇESİ:
İşletme, 1943 yılında her yıl artan nüfusun beslenebilmesi için gerekli hububatın yetiştirilmesi amacıyla boş hazine arazilerinin işlenmesi düşüncesiyle kurulmuştur. Kuruluşun 1950 yılına kadar Zirai Kombinalara, 1984 yılına kadar Devlet Üretme Çiftlikleri (DÜÇ) ne bağlı olarak çalışmıştır. 1984 yılında çıkan 233 sayılı K.H.K. ile Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğüne (TİGEM) bağlanmıştır.
İŞLETMENİN GÖREVLERİ:
TÜRK Çiftçisine kaliteli ve döl kademesi yüksek tohum, fide, fidan ve damızlık hayvan temin etmek gelişen tarım teknolojisini yakından takip ederek değişen çiftçi ihtiyaçlarını tam ve zamanında karşılamaktır. D.Ü. Çiftliğinin arazi ve hayvan varlıkları şöyledir.
1- ARAZİ VARLIĞI
Tarla arazisi: 983.241 dekar
Bahçe arazisi: 46.208 "
Mer'a arazisi: 481.080 "
Kültür dışı arazi: 241.629 "
TOPLAM: 1.761.629 dekar
2- HAYVAN VARLIĞI
a) Sığır sayısı : 1.632 baş
b) Koyun sayısı : 26.843 baş
c) Keçi sayısı : -
d) Arı kovanı : 56
e) Ceylan sayısı : 726 baş
BİTKİSEL ÜRETİM
1- TARLA ZİRAATI: İşletmede ağırlıklı olarak kuru tarım yapılmaktadır. Gümüsu ve Beyazkule İşletme Amirliklerinde bulunan kuru tarım alanları 949 bin 053 dekar olup, bunun her yıl yaklaşık 600 bin 000 dekarında buğday ve mercimek ekilmektedir. İşletmede sulu tarım 4 ayrı birimde (Gökçayır, Habur, Akrepli ve Bayazkule) sulu ziraat yapılmaktadır. Toplam 56 bin 346 dekar sulanmaktadır. Bunun 47 bin 648 dekarı yağmurlama, 8 bin 698 dekarı da cazibe sulama yöntemleri ile sulanmaktadır. 138 adet derin kuyu ve 4 adet terfi pompasından elde edilen toplam su varlığı 16 bin 250 lt/sn'dir.
2- BAHÇE KÜLTÜRLERİ: İşletme çevreye örnek ve önder olmak amacıyla özellikle Antepfıstığı plantasyonları tesis etmiştir. Yetiştirdiği çöğür ve aşı kalemleri ile bölge çiftçisine büyük hizmetler yapmaktadır. Bahçe Şubesi toplam 46 bin 386 dekar sahada çalışmalarını sürdürmektedir.
3- TOHUM HAZIRLAMA VE DAĞITIMI: İşletmede 3 adet sabit selektör ve 1 adet pamuk Sawgın tesisi mevcuttur. Selektörlerin toplam kapasitesi 30 ton/saattir. Üretilen yüksek döl kademesindeki buğdaylar buralarda elenip ilaçlanarak çiftçisini tohumluk ihtiyacı karşılanmaktadır. Aynı şekilde işletmede üretilen kütlü pamuklar 3 ton/saat kapasiteli sawgın tesisinde çiğitlerinden ayrılıp elyaf hale getirilip tohumluk çiğitler Çukurova ve bölge çiftçisine dağıtılmaktadır.
HAYVANCILIK
1- SIĞIRCILIK: İşletmenin kuruluş yıllarında yerli Sarı Kırmızılar ile sığırcılık çalışmaları başlamıştır. Daha sonra 1969-1978 yıllarında HOLSTEIN (Siyah-Beyaz Alaca) ırkına kademeli olarak geçilmiştir.
2- KOYUNCULUK: İşletmede Koyunculuk faaliyetleri 1995 yıllarında bölge çiftçisinden alınan İvesi ırkı koyunlarla başlamış olup, sıkı bir seleksiyonla ana kadro seviyeye getirilmiştir. İşletmede koyunculuk yarı entansif ve yarı yerleşik bir şekilde sürdürülmektedir. Koyunculuk tesisleri tarla ve bahçe ziraatına uygun olmayan kıraç bölgelerde ve mer'a olarak kullanılması gereken araziler dikkate alınarak 12 değişik mevkide kurulmuştur.
3- CEYLAN ÜRETİMİ: Adını İşletmeye veren Ceylan neslinin giderek azalması nedeniyle 1978 yılında ilk olarak Çırfı Deresi kenarında 260 da. açık çitle çevrilerek bölgede meraklı çiftçilerden satın alınarak temin edilen 2 dişi ve 2 erkek ceylanla üretime başlanmıştır. 1994-1995 yıllarında ziyaretçilerin daha kolay görebilmelerini sağlamak ve 1000'e yaklaşmış olan ceylanların daha iyi bakım ve beslenmesi ve hırsızlığın engellenmesi için merkezde 800 da. da yeni bir üretme istasyonu yapılmıştır. Ülkemizde ceylan üretimine ilgi duyan yetiştiricilere dişi ve erkek ceylan satışı yapılarak özel teşebbüsün de ceylan sayısını arttırmasına yardımcı olunmaktadır.
4- ARICILIK: Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi ile geçmiş yıllarda yürütülen Arıcılık Araştırması GAP çiftçisine örnek olması açısından proje tamamlanmış olmasına rağmen halen devam ettirilmektedir.
5- SÜT ÜRÜNLERİ: İşletmede üretilen koyun sütünün tamamı ile inek sütünün bir kısmı günde 25 ton süt işleme kapasiteli son derece modern ve hijyenik süt fabrikasında işlenerek peynir, tereyağı ve sadeyağ üretilmektedir.
İŞLETMENİN GAP İÇİNDEKİ YERİ VE ÖNEMİ
a) İşletme yaklaşık 50 yıldır bölgede yaptığı ve elde ettiği tarımsal üretim, yetiştirme ve eğitim faaliyetleri ile bilgi ve deney birikimine sahiptir.
b) Bölgede kuru ve sulu şartlarda muhtelif bitkilerin; hayvancılıkta ise nelerin yapılabileceği büyük ölçüde açıklığa kavuşmuş ve ortaya konulmuştur.
c) GAP alanı için gerekecek başta tohum, damızlık hayvan, fidan ve fideyi hemen hemen tek başına karşılayabilecek üretim seviyesine gelinmiştir.
d) Bölge için gerekli tarımsal araştırmalar ve bilimsel çalışmalar için geniş bir alan ve laboratuar olarak hizmet verebilecek haldedir.
e) Ürün değerlendirmeye yönelik tarıma dayalı sanayi tesislerinin başlangıçları yapılmıştır. Duyulacak ihtiyaca göre yenileri yapılabilecektir.
f) Bölgedeki teknik elemanların, lider çiftçilerin ve diğer çiftçilerin tatbikatlarla ilgili eksikliklerini giderici bir eğitim kuruluşu olarak kısmen hizmet verilmektedir. Bu çalışmalar ilerletilebilir.
